Celiakia, znana również jako choroba trzewna, enteropatia glutenozależna, spruee nietropikalna jest to choroba immunologiczna o podłożu genetycznym. Jest to najgroźniejsza dla człowieka nietolerancja pokarmowa. Polega na nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na przyjęcie glutenu. Prowadzi on do uszkodzenia kosmków w jelicie cienkim, upośledzając wchłanianie przez nie składników odżywczych oraz zmniejszając powierzchnię chłonną jelita.
Skąd ta celiakia?
Przyczyny pojawienia się celiakii niestety nie są znane. Wiemy na pewno, że jest to schorzenie o dużym udziale predyspozycji genetycznych. Dowiedziono, że u pacjentów z celiakią oraz u ich najbliższych krewnych dużo częściej występują pewne typy tzw. antygenów zgodności tkankowej. Około 90-95% osób chorych występuje typowy układ genów (HLA DQ2 i DQ8) predysponujący do rozwoju schorzenia.
Najnowsze badania wykazują, że duży odsetek chorych może być też spowodowany nieprawidłowymi zaleceniami w kwestii wprowadzania glutenu do diety niemowląt. Naukowcy twierdzą, że u dzieci, które przed ukończeniem szóstego miesiąca nie poznały smaku określonych rodzajów pożywienia częściej mogą występować alergie oraz może się rozwijać celiakia. Ważne jest to, aby gluten wprowadzany był do diety stopniowo. Zdaniem naukowców „glutenowy szok”, który przeżywa dziecko w momencie, gdy wprowadza się do jego diety ten składnik w dużych ilościach może być przyczyną wystąpienia celiakii. Na związek ten wskazuje m.in. tzw. „epidemia” celiakii w Szwecji, która miała miejsce w latach 80 i 90 XX wieku. W tym czasie gwałtownie wzrósł odsetek niemowląt z pełnoobjawową celiakią. Było to związane z nagłym zwiększeniem spożycia glutenu zgodnie z obowiązującymi ówcześnie w Szwecji zaleceniami (w 7 miesiącu wprowadzano do diety gluten od razu w większej ilości). Zalecenia te zostały zmienione a odsetek chorych zmalał.